Yaşam, inişleri ve çıkışlarıyla dolu bir yolculuktur. Bu yolculukta zaman zaman üzüntü, keder, hayal kırıklığı gibi duyguları deneyimlemek, insan olmanın doğal bir parçasıdır. Ancak her üzüntü, klinik bir durum olan depresyon anlamına gelmez. Bir psikolog olarak, bu yazıda üzüntü ile klinik depresyon arasındaki temel farkları açıklayacak ve klinik depresyonun belirleyici belirtilerini detaylandıracağım.
Üzüntü ve Depresyon Arasındaki Fark
Üzüntü ve depresyon, her ikisi de olumsuz duygusal durumlar olsa da, aralarında önemli farklar bulunur. Bu farkları anlamak, ne zaman profesyonel yardım almanız gerektiğini belirlemeniz açısından kritik öneme sahiptir. Aşağıdaki tablo, bu iki durumu karşılaştırmaktadır:
| Özellik | Üzüntü | Klinik Depresyon |
| Süre | Genellikle kısa süreli, duruma bağlı [2] | En az iki hafta süren, kalıcı ve sürekli [4, 8] |
| Yoğunluk | Daha hafif, yönetilebilir | Yoğun, bunaltıcı, günlük işlevselliği bozan [3] |
| Tetikleyici | Belirli bir olay veya durum (kayıp, ayrılık) [2] | Belirgin bir tetikleyici olmayabilir veya orantısız tepki [2] |
| İşlevsellik | Günlük aktivitelere devam edilebilir | Günlük aktivitelere katılımda zorluk, işlevsellik kaybı [3] |
| Duygu Durumu | Dalgalanmalar gösterir, anlık keyifler olabilir [5] | Sürekli depresif ruh hali, anhedoni (zevk alamama) [4, 8] |
| Umutsuzluk | Genellikle geçicidir | Yoğun ve kalıcı umutsuzluk, çaresizlik hissi [4] |
| Fiziksel Belirti | Genellikle belirgin fiziksel şikayetler olmaz | Uyku, iştah, enerji düzeyinde belirgin değişiklikler [4, 8] |
Üzüntü, genellikle belirli bir olaya verilen doğal bir tepkidir ve zamanla hafifler. Depresyon ise, kişinin yaşamını derinden etkileyen, sürekli ve yoğun bir duygusal durumdur [3].
Klinik Depresyonun Belirtileri
Klinik depresyon (Majör Depresif Bozukluk), Amerikan Psikiyatri Birliği’nin tanı kriterlerine (DSM-5) göre belirli belirtilerin en az iki hafta boyunca devam etmesiyle teşhis edilir. Bu belirtilerden en az beşinin bulunması ve bunlardan birinin depresif ruh hali veya ilgi/zevk kaybı (anhedoni) olması gerekmektedir [8, 14].
Başlıca klinik depresyon belirtileri şunlardır:
1.Depresif Ruh Hali: Günün büyük bir kısmında, neredeyse her gün kendini üzgün, boşlukta veya umutsuz hissetme. Çocuklarda ve ergenlerde bu durum sinirlilik olarak da görülebilir [8, 12].
2.İlgi ve Zevk Kaybı (Anhedoni): Eskiden keyif alınan aktivitelere karşı belirgin bir ilgi veya zevk kaybı. Hobiler, sosyal aktiviteler veya cinsel yaşam gibi alanlarda isteksizlik [4, 8].
3.İştah ve Kilo Değişiklikleri: Belirgin kilo kaybı (diyet yapmadan) veya kilo alımı (bir ayda vücut ağırlığının %5’inden fazlası) ya da iştah azalması/artması [8, 9].
4.Uyku Bozuklukları: Neredeyse her gün uykusuzluk (insomni) veya aşırı uyuma (hipersomni) [8, 9].
5.Psikomotor Ajitasyon veya Retardasyon: Başkaları tarafından gözlemlenebilen huzursuzluk, yerinde duramama (ajitasyon) veya yavaşlamış hareketler, konuşma (retardasyon) [8].
6.Enerji Kaybı ve Yorgunluk: Neredeyse her gün enerji düşüklüğü, yorgunluk hissi ve bitkinlik [8, 10].
7.Değersizlik veya Suçluluk Duyguları: Aşırı veya uygunsuz değersizlik veya suçluluk duyguları. Bu duygular genellikle sanrısal olabilir [8, 12].
8.Konsantrasyon ve Karar Verme Güçlüğü: Düşünme, odaklanma veya karar verme yeteneğinde azalma, kararsızlık [8].
9.Tekrarlayan Ölüm Düşünceleri: Ölüm hakkında tekrarlayan düşünceler, intihar düşünceleri (belirli bir plan olmasa bile) veya intihar girişimleri [8].
Bu belirtilerin yanı sıra, depresyonun türüne göre farklı ek belirtiler de görülebilir (örneğin, mevsimsel depresyonda kış aylarında ortaya çıkan belirtiler) [15].
Ne Zaman Yardım Almalısınız?
Eğer yukarıda belirtilen klinik depresyon belirtilerinden birkaçını iki haftadan uzun süredir yaşıyorsanız ve bu durum günlük yaşamınızı, işlevselliğinizi olumsuz etkiliyorsa, bir ruh sağlığı uzmanından (psikolog veya psikiyatrist) yardım almanız önemlidir. Depresyon, tedavi edilebilir bir hastalıktır ve erken müdahale, iyileşme sürecini hızlandırır.
Unutmayın, üzüntü doğal bir insan deneyimi iken, klinik depresyon profesyonel destek gerektiren ciddi bir sağlık durumudur. Kendinize karşı şefkatli olun ve gerektiğinde yardım istemekten çekinmeyin.
Referanslar
[1] Acıbadem. (2020, Şubat 13). Her üzüntü depresyon değildir!. Erişim adresi: https://www.acibadem.com.tr/hayat/her-uzuntu-depresyon-degildir/ [2] Hakan Delibaş. Üzüntü Ve Depresyon Nasıl Ayırt Edilir?. Erişim adresi: https://www.hakandelibas.com/uzuntu-ve-depresyon-nasil-ayirt-edilir [3] Seher Çakmak. (2023, Nisan 13). Depresyon mu Üzüntü mü. Erişim adresi: https://www.sehercakmak.com/blog/depresyonmu-uzuntumu [4] Alsancak Psikiyatrist. Her Üzüntü Depresyon Mudur?. Erişim adresi: https://www.alsancakpsikiyatrist.com/her-uzuntu-depresyon-mudur [5] Evimdeki Psikolog. (2018, Ekim 1). Üzüntü mü Depresyon mu? Nasıl ayırt etmeli?. Erişim adresi: https://www.evimdekipsikolog.com/blog/uzuntu-mu-depresyon-mu-nasil-ayirt-etmeli/ [6] Beykent Üniversitesi Hastanesi. Depresyon ve üzüntüyü birbirine karıştırmayın. Erişim adresi: https://www.beykentuniversitesihastanesi.com/saglik-rehberi/depresyon-ve-uzuntuyu-birbirine-karistirmayin [7] Medical Park. Depresyon Nedir? Depresyon Belirtileri Nelerdir?. Erişim adresi: https://www.medicalpark.com.tr/saglik-rehberi/depresyon-nedir-belirtileri-ve-tedavi-yontemleri-nelerdir [8] Memorial. (2023, Eylül 4). Depresyon Nedir? Depresyon Belirtileri Nelerdir?. Erişim adresi: https://www.memorial.com.tr/saglik-rehberi/depresyon-belirtileri [9] Anadolu Sağlık Merkezi. (2024, Mart 11). Majör Depresyon Nedir, Majör Depresyon Belirtileri Nelerdir?. Erişim adresi: https://www.anadolusaglik.org/saglik-rehberi/major-depresyon-nedir-major-depresyon-belirtileri-nelerdir [10] Güven Hastanesi. Depresyon Nedir? Depresyon Belirtileri Nelerdir?. Erişim adresi: https://www.guven.com.tr/saglik-rehberi/depresyon-nedir-depresyon-belirtileri-nelerdir [11] Psikon Terapi. Klinik Depresyon Nedir?. Erişim adresi: https://www.psikonterapi.com/klinik-depresyon-nedir/ [12] Ankara Üniversitesi Aile Hekimliği. DEPRESYON. Erişim adresi: https://ailehekimi.medicine.ankara.edu.tr/wp-content/uploads/sites/581/2019/04/Depresyon.pdf [13] Iris Psikoterapi. Majör Depresyon Nedir, Belirtileri ve Tedavisi. Erişim adresi: https://irispsikoterapi.com/ruh-sagligi-hizmetleri/major-depresyon/ [14] Yeditepe Hastaneleri. Depresyonun 9 Farklı Türü. Erişim adresi: https://yeditepehastaneleri.com/saglik-rehberi/ruh-sagligi/depresyonun-9-farkli-turu [15] Memorial. (2024, Mart 11). Majör Depresyon Nedir? Majör Depresyon Belirtileri ve Tedavisi. Erişim adresi: https://www.memorial.com.tr/hastaliklar/major-depresyon-nedir-tedavisi-nasildir
